Ý dĩ

Không chỉ được biết đến là một loại thực phẩm, hạt ý dĩ còn là vị thuốc quen thuộc trong y học cổ truyền. Sử dụng ý dĩ dược liệu có tác dụng hỗ trợ điều trị ung thư, ho, sỏi, hỗ trợ làm đẹp và giảm cân. Tìm hiểu rõ về công dụng, cách dùng và những lưu ý khi sử dụng giúp người bệnh hấp thu được đầy đủ dược tính của sản phẩm. 

Tìm hiểu ý dĩ là gì? Những thông tin cơ bản

Ý dĩ là cây gì là câu hỏi của rất nhiều người bệnh khi tìm hiểu về dược liệu này. Thực tế, cây thuốc mọc ở nhiều tỉnh thành trên đất nước ta. Tuy nhiên, không phải ai cũng có những kiến thức về vị thuốc này. Dưới đây là một số thông tin cơ bản được ghi nhận qua những tài liệu:

• Tên dược liệu: Ý dĩ
• Tên gọi khác: Dĩ thực, giải lễ, mễ châu, ý châu tử, ngọc mễ, thảo ngư mục, khởi mục, ý thử, cảm mễ, hồi hồi mễ, cống mễ, thảo châu chi, bò lô ốc viêm,…
• Tên gọi theo khoa học: Coix lachryma jobi L
• Thuộc họ: Poaceae (Lúa)

Đặc điểm thực vật của dược liệu

Dược liệu ý dĩ có những đặc điểm thực vật nổi bật như sau:

• Cây thuốc thuộc giống cây thân thảo, sống lâu năm và có chiều cao trung bình từ 1 đến 1.5m.
• Thân cây có đặc điểm nhẵn bóng và có vạch dọc.
• Lá ý dĩ hình mác, dài khoảng 10 đến 40cm và rộng khoảng 1.5 đến 3cm. Các lá có gân song song nổi rõ và gân ở giữa to.
• Hoa dược liệu đơn tính, mọc ở kẽ lá. Hoa đực mọc ở trên, có 3 nhị và hoa cái thường mọc phía dưới.
• Quả dược liệu có một màng cứng bao bọc bên ngoài.

Hạt ý dĩ là hạt gì và có đặc điểm như thế nào? Hạt ý dĩ hình trứng, dài khoảng 5mm – 8mm và đường kính khoảng 2mm – 5mm. Mặt ngoài hạt màu trắng hoặc trắng ngà, bên trọng có rãnh hình máng sâu. Ở mỗi đầu hạt có một chấm hình nâu đen. Hạt cứng, không có mùi và có vị ngọt.

Ngoài ra còn có hạt ý dĩ lứt hay còn được gọi là hạt ý dĩ đỏ. Loại hạt này có lớp vỏ lụa bao bọc bên ngoài màu đỏ nâu. Người dùng cần biết cách phân biệt ý dĩ nhân đỏ với ý dĩ nhân trắng để sử dụng dược liệu hiệu quả nhất.

Nguồn gốc và phân bổ dược liệu

Theo nhiều tài liệu ghi chép lại, dược liệu ý dĩ có nguồn gốc từ Đông Á và bán đảo Malaysia. Trong đó, Trung Quốc được biết đến là quốc gia phân bổ cây thuốc này nhiều nhất.

Tại Việt Nam, dược liệu mọc hoang tại những nơi ẩm, có khí hậu mát mẻ như khu vực miền núi. Hiện tại, cây được tìm kiếm nhiều tại một số tỉnh thành như Thanh Hóa, Lai Châu, Nghệ An, Tây Nguyên…

Trong nhiều năm trở lại đây, nhu cầu tiêu dùng của khách hàng với dược liệu này ngày càng cao. Để có thể đáp ứng được nhu cầu đó, nhiều vùng dược liệu sạch đã nuôi trồng và phát triển giống cây này thành công.

Thu hái và bào chế dược liệu

Hạt ý dĩ được sử dụng để làm thuốc. Thông thường, hạt sẽ được thu hoạch vào khoảng từ tháng 8 đến tháng 10. Người dùng cắt toàn bộ cây ý dĩ, đem phơi khô rồi đập cho rụng hạt. Bỏ phần vỏ và sử dụng hạt bên trong.

Sau khi thu hái, người dùng có thể sử dụng tươi hạt hoặc bào chế để sử dụng. Bào chế dược liệu như sau:

• Sử dụng 1kg cám, đun cho tới khi khói bốc lên thì cho khoảng 10kg ý dĩ vào chảo.
• Sao vàng đều tay cho tới khi dược liệu ngả vàng.
• Cho hỗn hợp cám và ý dĩ ra ngoài, để nguội rồi loại bỏ cám, chỉ để lại ý dĩ.

Sau khi bào chế dược liệu, người dùng bảo quản chúng tại nơi khô ráo, thoáng mát để tránh ẩm mốc và giữ vị thuốc có đủ dược tính nhất.

Tác dụng của dược liệu

Ý dĩ có tác dụng gì là câu hỏi được nhiều người đặt ra khi tìm hiểu về dược liệu này. Thực tế, ý dĩ tác dụng đã được nhiều tài liệu y học cổ truyền ghi chép lại. Ngoài ra, những nghiên cứu của khoa học hiện đại cũng đã kiểm chứng được hiệu quả của vị thuốc này đối với sức khỏe người dùng.

Tác dụng trong y học cổ truyền

Đã có không ít tài liệu Đông y đề cập tới tính vị và tác dụng của vị thuốc ý dĩ. Dược liệu có vị ngọt, tính hơi hàn và không có độc. Theo nhiều ghi chép, dược liệu được quy vào các kinh:

• Kinh Phế, Tỳ, Vị, Can, Đại Trường (Theo Lôi Công Bào Chế Dược Tính Giải).
• Kinh thủ thái âm Phế, túc dương minh Vị (Theo Bản Thảo Hối Ngôn).
• Kinh Phế, Thận, Tỳ (Theo Bản Thảo Cương Mục).

Với những tính vị trên, dược liệu chủ trị các chứng bệnh như sau:

• Chủ gan co rút gấp, phong thấp tý, hạ khí, ích khí.
• Gân mạch co rút gấp, năng trị nhiệt phòng, chủ phế nuy, nô ra mủ máu, ho, phế khí, phá ngũ tạng kết độc, đờm nghịch lên.
• Tiêu thủy thũng, lợi trường vị, trừ tà khí bất nhân ở gân xương.

Tác dụng trong y học hiện đại

Theo các nghiên cứu, trong hạt ý dĩ có 65% chất hydrocacbon; 13,7% chất protid; 5,4% chất béo cùng một số hoạt chất khác như: axit glutamic, coixin, acginin, leuxin, tyrosin, histidin,…

Với các thành phần hóa học trên, sử dụng dược liệu có tác dụng như sau:

• Có khả năng ức chế sự phát triển của tế bào khối u hiệu quả, hỗ trợ tích cực trong quá trình điều trị ung thư.
• Có tác dụng chống viêm và ức chế sự giải phóng của histamin.
• Có hiệu quả đối với hệ hô hấp, kích thích hô hấp ở liều thấp và gây ức chế ở liều cao.

Các bài thuốc Đông y

Với những hiệu quả tuyệt vời đối với sức khỏe người dùng, không có gì ngạc nhiên khi dược liệu này xuất hiện nhiều trong các bài thuốc y học cổ truyền. Người bệnh có thể tham khảo một số bài thuốc và cách chế biến vị thuốc này dưới đây.

Hỗ trợ điều trị ung thư đại tràng, dạ dày

Nguyên liệu chuẩn bị: 100gr hạt ý dĩ.

Cách thực hiện: 

• Làm sạch dược liệu rồi đem sao vàng.
• Đun cùng với nước, đun nhỏ lửa khoảng 15 phút thì tắt bếp và sử dụng nước thuốc uống thay nước lọc hàng ngày.

Người bệnh kiên trì áp dụng bài thuốc này sẽ thấy tác dụng hỗ trợ điều trị một số chứng bệnh ung thư: đại tràng, dạ dày.

Trị đau nhức do phong thấp

Nguyên liệu chuẩn bị: 30gr hạt hạnh nhân, 120gr ma hoàng, 40gr dược liệu, 40gr cam thảo.

Cách thực hiện:

• Làm sạch ý dĩ cùng các nguyên liệu đã chuẩn bị trước khi sử dụng.
• Cho tất cả dược liệu vào ấm để sắc thuốc, sắc cùng 4 chén nước, đun cho tới khi chỉ còn 1 chén thì tắt bếp và cho thuốc ra chén
• Tiếp tục cho thêm 3 chén nước vào đun cho tới khi chỉ còn 1 chén.
• Dùng hai chén nước của hai lần đun cùng bã thuốc cho tới khi còn 1 chén thì cho ra cốc và sử dụng.

Dùng thuốc khi còn ấm sẽ dễ uống hơn và đạt được hiệu quả tốt hơn.

Trị ho có đờm

Nguyên liệu chuẩn bị: 80gr cam thảo, 40gr cát cánh và 120gr dược liệu.

Cách thực hiện:

• Làm sạch các nguyên liệu rồi phơi khô và đem tán thành bột mịn.
• Trộn hỗn hợp tất cả các nguyên liệu với nhau, bảo quản trong hộp kín có nắp.

Mỗi lần sử dụng 20gr thuốc, đun hoặc hãm cùng nước ấm và sử dụng sau mỗi bữa ăn.

Ý dĩ trị tiểu ra sỏi

Nguyên liệu chuẩn bị: 40gr dược liệu ý dĩ.

Cách thực hiện:

• Làm sạch rồi sắc dược liệu cùng 500ml nước.
• Đun sôi rồi để nhỏ lửa, tiếp tục đun khoảng 15-20 phút thì tắt bếp và sử dụng.

Trị đau răng và sâu răng

Nguyên liệu chuẩn bị: Cát cánh và ý dĩ.

Cách thực hiện:

• Nghiền nát hai nguyên liệu rồi đem trộn lẫn với nhau.
• Sử dụng trực tiếp bột, đắp vào vị trí răng bị đau.

Bài thuốc ý dĩ lợi sữa

Sử dụng ý dĩ có lợi sữa không là vấn đề quan tâm của nhiều bà mẹ bỉm sữa. Giải đáp cho câu hỏi này của các mẹ là có. Các mẹ bỉm sữa có thể áp dụng bài thuốc dưới đây.

Nguyên liệu chuẩn bị: 10gr thông thảo, 30gr dược liệu.

Cách thực hiện: 

• Làm sạch thông thảo và ý dĩ, để ráo nước rồi đun cùng với 1 lít nước.
• Ninh cho tới khi cả hai nguyên liệu nhũn ra thì tắt bếp.
• Lọc lấy phần nước, bỏ phần bã và sử dụng hàng ngày.

Sử dụng ý dĩ hỗ trợ bồi bổ cơ thể

Nguyên liệu chuẩn bị: 4gr mạch môn, 10gr dược liệu, 5gr tang bạch bì, 4gr thiên môn, 4gr bách bộ.

Cách thực hiện:

• Làm sạch ý dĩ cùng tất cả các nguyên liệu đã chuẩn bị.
• Đun nhỏ lửa cùng 1 lít nước, đun cho tới khi chỉ còn khoảng 300ml thì tắt bếp và sử dụng thuốc.

Những lưu ý khi dùng ý dĩ

Là dược liệu rất tốt cho sức khỏe người dùng, tuy nhiên người bệnh cần phải lưu ý một số vấn đề cơ bản sau đây để việc điều trị bệnh đạt được hiệu quả tốt nhất:

• Ý dĩ có tốt cho bà bầu không và câu trả lời là không. Theo các chuyên gia, phụ nữ đang mang thai nếu sử dụng dược liệu sẽ ảnh hưởng không nhỏ tới thai kỳ.
• Những đối tượng bị dị ứng với hạt ý dĩ không nên sử dụng bất kỳ bài thuốc từ dược liệu này.
• Những bài thuốc từ dược liệu đòi hỏi người bệnh cần kiên trì áp dụng mới thấy được hiệu quả điều trị.
• Không được phép tự ý thêm hoặc bớt các nguyên liệu có trong bài thuốc Đông y.

Ý dĩ mua ở đâu? Ý dĩ giá bao nhiêu?

Chắc hẳn những người quan tâm vị thuốc này đều thắc mắc hạt ý dĩ bán ở đâu và giá bao nhiêu. Thực chất, vị thuốc này hiện được bán rất nhiều tại các hiệu thuốc hoặc đại lý dược liệu. Tuy nhiên, sự xuất hiện tràn lan như vậy khiến người bệnh hoang mang khi lựa chọn địa điểm mua uy tín và tin cậy.

Vậy, mua hạt ý dĩ ở đâu chất lượng và an toàn? Người dùng có thể tham khảo các sản phẩm tại Trung tâm Nghiên cứu và Nuôi trồng dược liệu Vietfarm. Đây là cơ sở nuôi trồng và kinh doanh các loại dược liệu nói chung và ý dĩ nói riêng.

Sản phẩm tại Vietfarm được nuôi trồng và chăm sóc trong môi trường khép kín, đạt tiêu chuẩn GACP – WHO. Thêm vào đó, công đoạn bào chế, sấy khô dược liệu được thực hiện qua dây chuyền công nghệ Nhật Bản, đảm bảo sản phẩm khi tới tay người tiêu dùng đạt được chất lượng tốt nhất.

Hiện nay, ý dĩ được bán tại các đại lý của Vietfarm với giá 145.000 VNĐ/0.5 kg, đóng gói sang trọng, lịch sử nhưng vẫn đảm bảo sản phẩm được bảo quản tốt. Đặc biệt, khi khách hàng đặt hàng qua các kênh bán hàng trực tuyến của trung tâm sẽ được miễn phí vận chuyển khi mua tử 3kg trở lên.

Sử dụng hạt ý dĩ rất có lợi cho sức khỏe người dùng. Tuy nhiên, cách dùng đúng đắn sẽ đảm bảo được dược tính của dược liệu, đồng thời giúp người bệnh hấp thu được nhiều dưỡng chất nhất. Hy vọng rằng, những thông tin về ý dĩ trên đây sẽ là nguồn kiến thức bổ ích gửi tới quý bạn đọc.