Xích đồng nam

Xích Đồng Nam còn được biết đến với cái tên dân dã là cây mò đỏ có mọc nhiều ở bờ bụi. Đông y và Tây y đều đánh giá cao những lợi ích mà cây thuốc này mang lại cho sức khỏe. Cùng tìm hiểu những thông tin về công dụng, cách dùng, giá bán và địa chỉ mua dược liệu uy tín trong bài viết dưới đây.

Xích Đồng Nam là gì? Những thông tin cơ bản về dược liệu

Xích Đồng Nam là một cây dược liệu thân thảo có hoa còn được dân gian nhắc tới với những cái tên khác như cây mò đỏ, cây lẹo cái… Vị thuốc này được sử dụng chủ yếu để hỗ trợ điều trị phụ khoa ở nữ giới và một số bệnh lý khác.

• Tên dược liệu: Xích Đồng Nam.
• Tên gọi khác: Cây Mò đỏ, Bấn đỏ, Vây đỏ, Ngọc nữ đỏ, lẹo cái, người Thái gọi là cây co púng pính.
• Tên gọi theo khoa học: Clerodendrum paniculatum L.
• Thuộc họ: Cỏ roi ngựa hay còn được gọi là họ Tếch – Verbenaceae.

Đặc điểm thực vật

Cây hoa Xích Đồng Nam Xích có thân thảo, ít phân cành, lá mọc đối xứng từ gốc đến ngọn. Một số đặc điểm nhận dạng dược liệu gồm có:

• Thân cây có hình vuông khi còn non, khi già tiêu biến thành hình tròn, màu bạc hoặc nâu xám. Đường kính thân cây khoảng 0.3 – 0.8cm, chiều cao trung bình 1,5 – 2m.
• Lá có cuống phân rãnh, gốc hình tim, được chia thành 5 thùy không đều, mép lá có răng cưa, mặt trên lá có màu sẫm hơn so với mặt dưới.
• Hoa Xích Đồng Nam mọc thành từng cụm hình xim, chia thành 2 ngả ở ngày đầu ngọn, mỗi chùm hoa dài 15 – 20cm. Nhụy và nhị mọc buông ra ngoài.
• Quả hạch màu đen được bao trong lớp cánh hoa màu đỏ, thông thường mùa hoa kéo dài từ tháng 5 – 11.

Nhiều người bị nhầm lẫn giữa cây hoa Xích Đồng Nam và Bạch Đồng Nữ, đây là 2 loại cây cùng họ, có những đặc điểm tương đồng. Tuy nhiên, Xích Đồng Nam có hoa màu đỏ đặc trưng còn Bạch Đồng Nữ có hoa màu trắng.

Nguồn gốc và phân bố cây Xích Đồng Nam

Cây thuốc Xích Đồng Nam được tìm thấy ở rất nhiều nước trên thế giới như Ấn Ðộ, Lào, Campuchia, Thái Lan, Indonesia và Việt Nam. Riêng tại Việt Nam cây dược liệu phân bố chủ yếu ở các khu vực từ Quảng Trị, Thừa Thiên – Huế, Quảng Nam – Ðà Nẵng, Kontum, Ðắc Lắc, An Giang.

Một số khu vực miền núi phía Bắc cũng có nhưng số lượng ít hơn. Cây mọc rải rác theo triền núi, các bờ bụi được người dân thu hái sử dụng để hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý.

Thu hái và bào chế dược liệu

Cây dược liệu có thể thu hái quanh năm nhưng thời điểm có nhiều dược chất nhất là khi cây chuẩn bị ra hoa. Cây ưa bóng nên trồng vào vụ Đông Xuân, nếu trồng vào mùa nóng cần có lán che và cấp nước thường xuyên cho cây phát triển.

Khi chiều cao của thân cây đạt 1,5 – 2m là có thể thu hoạch, nên thu hái trước khi cây ra hoa. Khi thu hoạch nên sử dụng dao sắc chặt ngang thân sao cho chiều dài gốc còn lại 5 – 10cm để cây có thể tái sinh.

Dược liệu được bào chế đơn giản, chỉ cần rửa sạch, chặt khúc 1 – 2cm, phơi khô, bảo quản nơi khô ráo, tránh tiếp xúc ẩm và không khí.

Cây Xích Đồng Nam có tác dụng gì với sức khỏe?

Cây dược liệu có rất nhiều lợi ích với sức khỏe. Đông y và Tây y đều đánh giá cao cây dược liệu này. Cụ thể:

Y học cổ truyền

Quan điểm Đông Y cho rằng Xích Đồng Nam dược liệu có vị đắng nhạt, tính mát giúp thanh nhiệt, thải độc cho cơ thể. Ngoài ra, cây thuốc còn giúp khu phong, trừ thấp, tiêu sưng viêm và lợi tiểu.

Công dụng của cây dược liệu còn được phân chia theo từng bộ phận:

• Cụm hoa: Có vị ngọt, tính ấm, không độc giúp bổ huyết, tăng cường tuần hoàn máu.
• Rễ cây: Vị nhạt, tính bình, không độc giúp khu trừ phong thấp, thanh lọc can phế, tiêu viêm, tán ứ.
• Lá cây: Giúp thanh nhiệt và tiêu thũng.

Công dụng của Xích Đồng Nam dưới góc nhìn Tây y

Y học hiện đại đã nghiên cứu và tìm thấy nhiều thành phần dược liệu có trong cây Xích Đồng Nam. Tiêu biểu như clerodin, furantri terpenoid, flavonoid glycosid, hispidalin 7-0-glucoronid và scutellarein, 7-0-glucoronid.

Theo kết quả nghiên cứu thực nghiệm các hoạt chất này góp phần làm giảm triệu chứng của nhiều bệnh lý như:

• Hỗ trợ điều trị vàng da, vàng mặt, viêm gan, xơ gan cấp độ nhẹ.
• Đặc tính kháng viêm giúp loại bỏ các triệu chứng viêm nhiễm ghẻ lở, tróc đầu, mụn nhọt ngoài da.
• Làm giảm khí hư, mùi vùng kín, điều hòa chu kỳ kinh nguyệt ở nữ giới.
• Ngoài ra, Xích Đồng Nam còn có tác dụng giảm đau nhẹ, hạ huyết áp

Các bài thuốc Đông y sử dụng Xích Đồng Nam

Với nhiều công dụng cho sức khỏe nên Xích Đồng Nam dược liệu được sử dụng rất nhiều trong các bài thuốc Đông y. Một số bài thuốc tiêu biểu gồm có:

Dùng dược liệu trị kinh nguyệt không đều, tiểu buốt, tiểu ra máu: 

• Nguyên liệu: Người bệnh sử dụng rễ dược liệu, búp mía giò non, huyết dụ, mã đề và bầu đất, mỗi loại 10 – 15g.
• Thực hiện: Rửa sạch toàn bộ nguyên liệu, thái nhỏ, sao khô sau đó sắc cùng 1 lít nước lọc, mỗi ngày uống 1 thang.

Bài thuốc chữa đau bụng kinh: 

• Nguyên liệu: Sử dụng lá cây Xích Đồng Nam, cỏ ích mẫu, ngải cứu, hương phụ mỗi loại 6gram
• Thực hiện: Rửa sạch toàn bộ dược liệu, cho vào ấm đất sắc cùng với 500ml nước, đun lửa nhỏ trong 30 phút. Chắt lấy nước cốt chia làm 2 – 3 lần uống trong ngày, nên sử dụng liên tục 2 – 3 tháng.

Bài thuốc chữa bạch đới và khí hư ở phụ nữ: 

• Nguyên liệu: Lá Xích Đồng Nam, cỏ ích mẫu, ngải diệp, hương phụ.
• Thực hiện: Cho toàn bộ nguyên liệu vào ấm sắc cùng với 1 lít nước đến khi còn lại 1 cốc nhỏ. Chắt nước uống khi còn ấm, mỗi ngày 1 thang, uống liên tục trong 1 – 3 tháng.

Bài thuốc chữa tăng huyết áp: 

• Nguyên liệu: Lá cây dược liệu, cúc hoa kết hợp với hoa hòe, cam thảo.
• Thực hiện: Rửa sạch nguyên liệu, sao khô rồi sắc với 1,5 lít nước đến khi còn lại khoảng 2 cốc. Chắt lấy nước, chia làm 2 lần uống trong ngày, khi uống có thể hâm nóng lại.

Bài thuốc chữa thấp khớp, đau mỏi gối:

• Nguyên liệu: Xích Đồng Nam, 3 loại đơn (răng cưa, mặt trời, tướng quân), cà gai leo, cành dây, tầm xuân.
• Thực hiện: Cho các dược liệu đã chuẩn bị vào ấm, sắc lấy nước uống 2 lần trong ngày, sử dụng liên tục trong 1 – 2 tháng để có kết quả tốt nhất.

Bài thuốc chữa bệnh vàng da, vàng mắt từ Xích Đồng Nam: 

Trường hợp bệnh nhân bị vàng da, mắt do viêm túi mật có thể sử dụng 30g rễ Xích Đồng Nam sắc uống mỗi ngày.

• Nguyên liệu: Rễ cây dược liệu.
• Thực hiện: Rễ cây chặt khúc ngắn, rửa sạch, sao vàng (có thể chuẩn bị sẵn cho nhiều lần sắc uống). Mỗi ngày cho 30g vào ấm sắc cùng với 1 lít nước đến khi còn lại một cốc, chắt uống khi còn ấm.

Bài thuốc trị đái buốt, đái dắt, đái ra máu: 

• Nguyên liệu: Xích Đồng Nam, bạch đồng nữ, rễ tranh, cỏ bấc, ốc nhồi.
• Thực hiện: Mang các nguyên liệu rửa sạch, sao vàng sau đó cho vào ấm sắc lấy nước uống trong ngày. Kiên trì thực hiện ít nhất 1 tháng để thấy được hiệu quả.

Một số lưu ý khi sử dụng dược liệu

Cây Xích Đồng Nam có nhiều tác dụng nhưng khi dùng cần tuân thủ một số nguyên tắc để đảm bảo an toàn. Theo lời khuyên từ các chuyên gia, người dùng cần lưu ý:

• Đối tượng sử dụng: Người bị viêm gan, vàng da, bị ghẻ lở, viêm mụn ngoài da, phụ nữ bị bệnh phụ khoa, kinh nguyệt không đều. Ngoài ra người bị cao huyết áp cũng có thể sử dụng.
• Đối tượng chống chỉ định: Không dùng cho người bị dị ứng với tất cả các thành phần có trong dược liệu.
• Lưu ý khác: Không tự ý kết hợp Xích Đồng Nam với các dược liệu khác, không tự ý sử dụng, cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng. Trong quá trình dùng dược liệu nếu có dấu hiệu bất thường cần ngừng ngay, đến các cơ sở y tế để được hướng dẫn xử lý.

Mua dược liệu ở đâu tốt nhất và mức giá tiêu chuẩn?

Cây dược liệu Xích Đồng Nam mọc nhiều ngoài tự nhiên, rất nhiều đơn vị cung cấp dược liệu cũng nuôi trồng, thu hái và cung cấp ra ngoài thị trường. Người dùng có thể dễ dàng tìm mua được với mức giá hợp lý. Bình quân giá dược liệu dao động trong khoảng từ 120.000 – 150.000 vnđ/500g.

Tuy nhiên, do quá nhiều đơn vị cung cấp cùng với mức giá có sự chênh lệch khiến người dùng hoang mang. Mua Xích Đồng Nam ở đâu tốt và đảm bảo chất lượng luôn là câu hỏi thường trực với những người quan tâm tới dược liệu này. Hiện nay, trên thị trường mọi người có thể tham khảo sản phẩm của Trung tâm Nghiên cứu và Nuôi trồng dược liệu Vietfarm.

Xích Đồng Nam được Vietfarm nuôi trồng và chăm sóc trong vùng chuyên canh dược liệu đạt tiêu chuẩn GACP – WH khép kín, đảm bảo hàm lượng dưỡng chất tốt nhất. Toàn bộ quá trình nuôi trồng hữu cơ, không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, kích thích tăng trưởng.

Sau khi thu hái dược liệu được sấy thăng hoa, đóng gói và bảo quản. Nhờ đó, Xích Đồng Nam giữ được tối đa dưỡng chất và hương thơm đặc trưng.

Sản phẩm của Vietfarm đang được bán với mức giá cạnh tranh là 125.000 vnđ/500g. Người dùng có thể mua trực tiếp tại các đại lý phân phối chính hãng hoặc đặt online thông qua các kênh bán hàng trực tuyến (website, facebook, zalo…).

Vietfarm có hỗ trợ thanh toán khi nhận hàng và miễn phí vận chuyển cho các đơn từ 3kg trở lên.

Trên đây là những thông tin cơ bản về cây dược liệu Xích Đồng Nam, mọi người nên nắm bắt được trước khi chọn mua và sử dụng. Để có được hiệu quả tốt nhất cần sử dụng dược liệu theo hướng dẫn của người có chuyên môn, tuân thủ các nguyên tắc về liều lượng và đối tượng. Như vậy sẽ tận dụng được tối đa dưỡng chất của dược liệu và đảm bảo an toàn cho người dùng.