Tiểu hồi

Trong y học cổ truyền, tiểu hồi là dược liệu có tác dụng chữa đầy trướng bụng, ăn không ngon miệng, chậm kinh… Đây là vị thuốc quen thuộc trong nhiều bài thuốc Đông y, được nhiều người áp dụng. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp đầy đủ thông tin về công dụng, cách dùng và những lưu ý khi sử dụng cây hồi.

Tìm hiểu tiểu hồi là gì? Những thông tin cơ bản

Dù là thảo dược quen thuộc nhưng không phải ai cũng có những hiểu biết về tiểu hồi. Vậy, dược liệu này có những đặc điểm như thế nào? Dưới đây là những thông tin của cây tiểu hồi.

• Tên dược liệu: Tiểu hồi
• Tên gọi khác: Cây hồi, Cây tiểu hồi hương, Cốc hương, Hồi  hương…
• Tên gọi theo khoa học: Fructus Foeniculi
• Thuộc họ: Apiaceae (Hoa tán)

Đặc điểm thực vật của dược liệu

Tiểu hồi (Tiểu hồi hương) có những đặc điểm nổi bật như sau:

• Thảo dược thuộc loại thực vật thân thảo, cao khoảng 0.6 đến 2m, sống lâu năm. Cây có đặc điểm thân nhăn, có khía, màu lục và rễ cứng.
• Lá dược liệu mọc so le lẫn nhau, phiến lá xẻ ra thành 3-4 lần, bẹ phát triển.
• Hoa tiểu hồi hương màu vàng lục, thường mọc ở ngọn cành hoặc phía nách lá. Cây thường ra hoa vào khoảng tháng 6, tháng 7 hàng năm.
• Quả dược liệu dạng hình trứng thuôn dài, ban đầu màu xanh lam, sau đó chuyển dần sang màu xanh nâu. Tháng 10 hàng năm là thời điểm cây cho quả.

Dược liệu mọc ở đâu? Phân bổ như thế nào?

Theo nhiều ghi chép để lại, dược liệu này có nguồn gốc từ đất nước Trung Quốc, phát triển nhiều ở một số tỉnh thành như: Liêu Ninh, Nội Mông, Cam Túc và Sơn Tây.

Đây là giống cây ưa khí hậu mát mẻ. Bởi vậy, ở nước ta, một số tỉnh thành có khí hậu mát mẻ là nơi tiểu hồi có thể phát triển.

Trong những năm gần đây, để đáp ứng nhu cầu sử dụng của người tiêu dùng, có rất nhiều vùng dược liệu sạch trên toàn quốc đã nuôi trồng thành công cây thuốc này.

Thu hái và bào chế dược liệu

Quả dược liệu là bộ phận được sử dụng để làm thuốc. Rễ và lá cũng được ứng dụng trong nhiều bài thuốc khác nhau nhưng không phổ biến.

Về thời điểm thu hái dược liệu, khi quả chín (quả ngả sang màu nâu) là lúc thích hợp nhất để thu hoạch. Sau khi thu hái, cần phải để quả tại nơi thoáng mát cho tới khi quả chín hẳn. Với những quả đã chín hoàn toàn, người dùng cột thành từng bó rồi dùng chày đập bỏ vỏ bên ngoài để lấy quả.

Ngoài ra, người dùng cũng có thể bào chế dược liệu này dưới dạng Diêm tiểu hồi (chế muối) theo cách như sau:

• Hòa tan muối cùng nước rồi cho dược liệu vào cùng rồi đợi nước muối ngấm vào vị thuốc.
• Cho dược liệu vào nồi, sao nhỏ lửa cho tới khi vị thuốc ngả vàng thì tắt bếp.

Dược liệu đã qua bào chế cần được bảo quản trong hộp kín có nắp đậy, đặt tại khu vực thoáng mát để tránh ẩm mốc và mối mọt.

Cây hồi hương có tác dụng như thế nào với sức khỏe người dùng?

Là vị thuốc được sử dụng nhiều trong Đông y, tác dụng của tiểu hồi đã được nhiều tài liệu ghi chép lại. Ngoài ra, những nghiên cứu của y học hiện đại cũng đã kiểm chứng được công dụng của loại dược liệu này.

Tác dụng trong y học cổ truyền

Theo Đông y, tiểu hồi có vị đắng, tính ôn và được quy vào ba kinh Vị, Thần và Tỳ. Với những tính vị đó, dược liệu có tác dụng ấm can, lý khí khai vị, chỉ thống, ôn thận và tán hàn. Từ đó chủ trị một số bệnh lý như: sa tinh hoàn, ăn ít, buồn nôn, thận hư, bụng sườn đau.

Tác dụng trong y học hiện đại

Một số nghiên cứu của y học hiện đại đã chỉ ra các thành phần hóa học có trong cây hồi hương: anise aldehyde, 7-hydroxycoumarin, estragole, stigmasterol, fenchone, a-phallandrene, petroselinic acid, a-pinene, p-cymene, camphene, dipnetene, anisic acid, anethol, cis-anethole…

Với các dưỡng chất đó, dược liệu có công dụng như sau:

• Thảo dược có công dụng kích thích tương tự như bạc hà.
• Tinh dầu có trong dược liệu có khả năng tăng tiết dịch vị dạ dày, tăng nhu động ruột và kích thích trung tiện.
• Thành phần anethole giúp ức chế trực khuẩn lao.
• Có hiệu quả trong việc giảm co thắt ruột và giảm đau bụng.

Những bài thuốc y học cổ truyền từ dược liệu tiểu hồi

Là một vị thuốc trong Đông y, tiểu hồi được ứng dụng trong nhiều bài thuốc y học cổ truyền khác nhau. Người dùng có thể tham khảo một số bài thuốc điều trị bệnh dưới đây:

Bài thuốc điều trị sán khí

Người bệnh áp dụng một trong hai bài thuốc sau:

Bài thuốc 1: 

• Chuẩn bị lệ chi hạch và cây hoa hồi với liều lượng bằng nhau.
• Phơi hoặc sấy khô nguyên liệu rồi đem tán thành bột mịn cho tiện sử dụng.

Bảo quản trong hộp kín, mỗi lần dùng 4-6gr và uống cùng rượu ấm. Chỉ dùng một lượng rượu vừa đủ, tránh lạm dụng sẽ ảnh hưởng tới kết quả điều trị.

Bài thuốc 2: 

• Người bệnh chuẩn bị 50gr đinh hương, 50gr rễ ý dĩ, 50gr ô dược, 20gr vị thuốc, 10gr quất hạch và 10gr lệ chi hạch.
• Phơi khô tất cả các dược liệu đã chuẩn bị rồi đem tán thành bột mịn.
• Trộn đều bột mịn và hòa cùng mật ong nguyên chất. Nặn hỗn hợp thành từng viên nhỏ khoảng 3gr.

Mỗi lần sử dụng chỉ uống 1 viên và uống 3 lần mỗi ngày.

Bài thuốc hỗ trợ điều trị bạch đới do hàn bằng tiểu hồi

Nguyên liệu chuẩn bị: 10gr dược liệu, 6gr can khương và đường đỏ.

Cách thực hiện: 

• Người dùng sơ chế sạch sẽ dược liệu sau đó sắc với nước đường đỏ.
• Lưu ý nên đun nhỏ lửa để các dưỡng chất từ dược liệu ngấm từ từ ra thuốc. Đun trong khoảng 20 phút thì tắt bếp và sử dụng luôn trong ngày.

Bài thuốc dùng tiểu hồi dược liệu trị chậm kinh

Nguyên liệu chuẩn bị: 12gr ba kích, 6gr tiểu hồi, 15gr đương quy, 10gr quế chi, 10gr ngải diệp, 10gr bạch thược, 10gr ngưu tất, 30gr hoàng kỳ, 6gr gừng nướng, 8gr xuyên khung, 10gr thục địa.

Cách thực hiện: 

• Rửa sạch tiểu hồi cùng tất cả các dược liệu đã chuẩn bị rồi để ráo nước.
• Cho thảo dược vào ấm, đun cùng khoảng 1 lít nước, để đun nhỏ lửa khoảng 20 phút cho tới khi nước cạn còn 600ml thì tắt bếp.

Chia phần thuốc tiểu hồi thành 3 lần uống và chỉ sử dụng trong ngày. Người bệnh nên kiên trì áp dụng bài thuốc từ 10 đến 15 ngày để thấy được hiệu quả điều trị bệnh.

Chữa sốt rét bằng tiểu hồi

Nguyên liệu chuẩn bị: Hạt tiểu hồi tươi.

Cách thực hiện: 

• Người dùng giã nát hạt, lọc lấy phần nước cốt để sử dụng.
• Ngoài ra người bệnh có thể dùng hạt dược liệu sắc lấy thuốc uống.

Dùng thuốc cho tới khi những cơn sốt suy giảm thì dừng lại.

Điều trị đau xóc dưới sườn

Nguyên liệu chuẩn bị: 20gr chỉ xác sao, 40gr dược liệu.

Cách thực hiện: 

• Người bệnh chuẩn bị thảo dược đã được bào chế khô, sau đó tán thành bột mịn để tiện sử dụng.
• Mỗi lần dùng 8gr thuốc, sử dụng cùng rượu và hòa thêm 1 chút muối.

Mỗi ngày uống 2 lần và áp dụng bài thuốc khoảng 14 ngày để thấy được hiệu quả điều trị.

Bài thuốc hỗ trợ bổ thận tráng dương

Nguyên liệu chuẩn bị: 2 quả cật dê, 15gr đỗ trọng, 10gr đậu đen, 8gr vị thuốc.

Cách thực hiện:

• Sơ chế sạch sẽ cật dê rồi thái thành từng miếng nhỏ vừa miệng ăn.
• Các dược liệu còn lại cần phải rửa sạch rồi để ráo nước.
• Cho dược liệu vào một túi vải, nấu chung cùng cật dê khoảng 40 phút đến 1 tiếng. Nêm nếm gia vị vào món ăn cho vừa vặn rồi sử dụng khi còn nóng.

Hỗ trợ điều trị tinh hoàn sa đau

Người bệnh có thể áp dụng một trong hai bài thuốc sau đây để điều trị tinh hoàn sa đau:

Bài thuốc 1: 

• Chuẩn bị 2gr lệ chi hạch, 8gr mộc qua, 6gr phá cố chỉ, 20gr tỳ giải, 6gr tiểu hồi, 3gr ngô thù du, 2gr sa nhân.
• Làm sạch tất cả thảo dược rồi sắc cùng một chút rượu, đun nhỏ lửa để các dưỡng chất ngấm ra rượu thì tắt bếp và sử dụng luôn.

Bài thuốc 2:

• Chuẩn bị 4gr dược liệu, 12gr xuyên luyện tử, 6gr mộc hương, 6gr ngô thù. Mỗi ngày sử dụng 1 thang thuốc và sắc lấy nước uống.
• Bài thuốc đòi hỏi sự kiên trì của người bệnh nên cần sử dụng khoảng 2 tuần để thấy được hiệu quả điều trị.

Những lưu ý khi sử dụng dược liệu

Cũng giống như các loại thảo dược khác, để tiểu hồi phát huy được dược tính tốt nhất, người bệnh cần phải lưu ý một số vấn đề sau đây trong quá trình trị bệnh:

• Những đối tượng bị âm hư hỏa vương và có chứng nhiệt không nên sử dụng dược liệu.
• Cần phải phân biệt tiểu hồi với quả hồi có độc (Illicium religiosum), tìm hiểu kỹ để không sử dụng nhầm lẫn.
• Tiểu hồi có thể làm giảm hiệu quả của thuốc tránh thai có chứa estrogen. Bởi vậy, phụ nữ khi sử dụng vị thuốc này cần phải áp dụng biện pháp tránh thai khác.
• Các chuyên gia cho biết, thảo dược có thể làm giảm tác dụng của các loại thuốc chứa estrogen: Ethinyl estradiol, Estradiol… Vì vậy, người dùng cần lưu ý nếu sử dụng song song hai loại thuốc này.
• Người bệnh chỉ được phép sử dụng thuốc khi có sự chỉ định của bác sĩ, không được tự ý kết hợp vị thuốc với các loại thảo dược khác.

Tiểu hồi giá bao nhiêu? Mua ở đâu?

Với những công dụng của tiểu hồi, không có gì ngạc nhiên khi nhiều người ngày càng ưa chuộng dược liệu này đến vậy. Thực tế, trên thị trường hiện nay cũng bán rất nhiều sản phẩm để đáp ứng được nhu cầu sử dụng của khách hàng. Tuy nhiên, sự đa dạng đó khiến người tiêu dùng hoang mang khi lựa chọn một điểm bán uy tín và chất lượng.

Nếu người tiêu dùng còn tìm kiếm địa chỉ kinh doanh dược liệu uy tín thì có thể tham khao Trung tâm Nghiên cứu và Nuôi trồng dược liệu Vietfarm. Đây được biết đến là điểm bán với sản phẩm chất lượng tốt, được nhiều người tin dùng.

Tiểu hồi nói riêng và các thảo dược khác nói chung tại Vietfarm đều được nuôi trồng, chăm sóc trong môi trường khép kín, đạt tiêu chuẩn GACP – WHO. Quy trình bào chế và đóng gói sản phẩm cũng được áp dụng kỹ thuật tiên tiến, hiện đại. Bởi vậy, dược liệu tiểu hồi luôn đạt chất lượng tốt nhất khi tới tay người tiêu dùng.

Hiện nay, tiểu hồi tại Vietfarm được bán với giá 135.000 VNĐ/0.5 kg. Đặc biệt, khi quý khách mua hàng trực tuyến sẽ được miễn phí vận chuyển trên toàn quốc với đơn hàng từ 3kg trở lên.

Tiểu hồi là dược liệu được ứng dụng nhiều trong các bài thuốc y học cổ truyền. Tuy nhiên, trong quá trình sử dụng, người bệnh cần phải nắm rõ được công dụng, cách dùng và những lưu ý để việc điều trị bệnh đạt được hiệu quả tốt nhất.