Ngũ Gia Bì

Vị thuốc ngũ gia bì hay còn được gọi là cây chân vịt có công dụng minh mục, ích tinh, mạnh gân cốt,… Dù được phổ biến trong Đông y, nhưng trên thực tế ít người biết rằng vị thuốc này chính là một trong những loài cây thân thuộc đối với mỗi chúng ta. Để tìm hiểu rõ hơn về những đặc điểm, tác dụng, cách dùng,…, hãy cùng chúng tôi theo dõi bài viết dưới đây.

Cây thuốc ngũ gia bì là gì và những thông tin tổng quan

Không chỉ là thảo dược quý, ngũ gia bì còn là loài cây trồng phổ biến ở Việt Nam với công dụng làm cảnh.

• Tên gọi khác trong dân gian: Cây đáng, cây lằng, ngũ gia bì chân chim, cây chân vịt, sâm nam,…
• Tên khoa học: Schefflera Octophylla
• Thuộc họ: Ngũ gia bì (Tên khoa học: Araliaceae)

Đặc điểm thực vật

Cây ngũ gia bì và kim ngân đều là 2 cây thuốc quý được sử dụng phổ biến tại Việt Nam, tuy nhiên, chúng lại rất dễ bị nhầm lẫn với nhau. Để phân biệt chính xác cây ngũ gia bì dược liệu có thể căn cứ vào những đặc điểm sau đây:

• Là loài cây thân gỗ màu nâu xám, có kích thước từ nhỏ đến trung bình, cao chừng 1,3 – 15m.
• Lá ngũ gia bì có dạng lá kép hình chân vịt, mọc so le nhau, mỗi lá có từ 6 – 8 lá chét. Phiến lá có hình trứng thuôn, màu xanh mướt, hai mặt lá nhẵn.
• Hoa mọc thành từng cụm nhỏ, màu trắng ngà. Thông thường, cây ngũ gia bì ra hoa vào khoảng tháng 9 – 11 hàng năm.
• Quả ngũ gia bì mọng hình cầu, đường kính khoảng 3 – 5mm, khi chín sẽ có màu tím đen, bên trong chứa từ 6 – 8 hạt.

Khu vực phân bố chủ yếu

Ngũ gia bì được tìm thấy nhiều nhất ở các tỉnh thuộc khu vực Miền Nam Trung Quốc như Chiết Giang, Tây Tạng, Vân Nam, Quảng Đông, Quảng Tây, Hồ Nam,… Ngoài ra, loài cây này cũng phân bố ở một số quốc gia như Hồng Kông, Malaysia, Đài Loan, Nhật Bản, Ấn Độ và cả Việt Nam.

Tại nước ta, cây ngũ gia bì mọc hoang nhiều ở các tỉnh phía Bắc, Miền Trung và khu vực Nam Trường Sơn. Bên cạnh đó, với công dụng làm cảnh, làm thuốc, ngũ gia bì cũng được trồng nhiều tại các gia đình hay nhiều vùng thảo dược trên cả nước.

Thu hái và bào chế

Ngũ gia bì là loài cây sống lâu năm vì thế khi khai thác cây còn quá non sẽ không có nhiều dưỡng chất. Theo kinh nghiệm dân gian, để có chất lượng dược liệu tốt nhất chỉ nên thu hái từ những cây trên 10 năm tuổi.

Trong Đông y, lá, vỏ của thân và rễ cây được sử dụng để làm thuốc. Tuy nhiên, bộ phận vỏ của thân là được sử dụng phổ biến hơn cả. Khi thu hái, người ta sẽ tiến hành bóc vỏ trực tiếp. Công đoạn này không hề đơn giản, nó đòi hỏi người thợ phải dày dặn kinh nghiệm, tay nghề kỹ thuật cao nếu không sẽ làm chết cây.

Vỏ cây tươi thu được mang về thái thành những lát mỏng rồi phơi trực tiếp dưới nắng hoặc sao đến khi khô hoàn toàn là sử dụng được. Để bảo quản dược liệu lâu hơn cần đựng dược liệu trong các lọ kín, tránh nơi ẩm thấp, nấm mốc gây hại.

Bên cạnh đó, lá ngũ gia bì có ăn được không chắc hẳn là thắc mắc của không ít bạn đọc. Hiện nay, tại nhiều địa phương sử dụng phần lá cây như một món ăn bổ dưỡng. Rau ngũ gia bì không chỉ lạ miệng, thơm ngon mà còn mang đến nhiều giá trị tốt cho sức khỏe.

Sử dụng cây ngũ gia bì có tác dụng gì?

Cây thuốc ngũ bì có tác dụng gì và những đặc tính của nó đã được nghiên cứu từ thời xa xưa và được lưu truyền nhiều trong dân gian. Thời gian gần đây, nền y học hiện đại cũng tiến hành các nghiên cứu thực nghiệm từ đó phần nào khẳng định tác dụng của thảo dược này.

Theo y học cổ truyền

Đến nay, những tài liệu nghiên cứu về thảo dược ngũ gia bì vô cùng đa dạng, từ những cuốn sách nổi tiếng Trung Quốc đến cả Việt Nam. Theo đó, các lương y khẳng định dược liệu này có vị cay, đắng, tính ôn và quy chủ yếu vào 3 kinh gồm Phế, Thận, Can.

Bên cạnh đó, ngũ gia bì còn có nhiều tác dụng tốt đến sức khỏe, cụ thể như sau:

• Minh mục, ích tinh, thất thương, tăng trí nhớ, mạnh gân cốt, bổ trung.
• Trừ thấp, tiêu thủy, ích thận, trừ phong, tiêu đờm.
• Hạ khí bổ ngũ lao, trừ phong thấp, phù nề.

Với những tác dụng trên, dược liệu giúp chủ trị nhiều chứng bệnh bao gồm trị hen suyễn, cầm ho, chữa đau nhức xương khớp, mệt mỏi, suy nhược, co quắp, bại liệt, tăng cường sinh lý do thận hư,…

Theo y học hiện đại

Theo kết quả của một số nghiên cứu, vỏ ngoài thân cây có chứa từ 0.9 – 1% tinh dầu, trong đó gồm saponin triterpen thủy phân thu được acid oleanolic. Căn cứ vào kết quả này, các nhà khoa học đã đưa ra những nhận định về tác dụng dược lý của ngũ gia bì:

• Giúp chống suy nhược cơ thể, thậm chí thảo dược này còn có khả năng bồi bổ cơ thể tốt hơn nhân sâm. Đồng thời, dược liệu còn làm tăng sức chịu đựng của của cơ thể trong trường hợp nhiệt độ cao và thiếu oxy.
• Có tác dụng giải độc, chống chất phóng xạ, cân bằng hồng cầu, bạch cầu trong máu và ổn định huyết áp.
• Giúp an thần, chống suy nhược thần kinh, tâm trạng bất an, căng thẳng.
• Tăng cường thể lực, trí lực, chống lão hóa, đẩy mạnh quá trình chuyển hóa, tăng cường chức năng sinh lý, tái tạo tế bào mới khỏe mạnh.
• Tăng cường hệ miễn dịch, bảo vệ cơ thể khỏi tác động từ bên ngoài, kháng viêm, ngăn ngừa hình thành tế bào ác tính.
• Trị ho suyễn, long đờm, cầm ho.

Những bài thuốc trị bệnh hiệu quả từ ngũ gia bì

Ngũ gia bì là một trong những dược liệu được sử dụng phổ biến nhất trong Đông y. Chúng xuất hiện trong nhiều bài thuốc trị bệnh với công dụng đa dạng. Ngay sau đây là những bài thuốc được sử dụng phổ biến nhất và mang đến công dụng hiệu quả nhất.

Ngũ gia bì ngâm rượu trị liệt dương, mệt mỏi, đau nhức xương khớp do phong thấp

• Chuẩn bị: Ngũ gia bì sao vàng 100gr, 1 lít rượu trắng khoảng 30 độ.
• Đổ dược liệu và rượu vào bình thủy tinh, đậy nắp kín, bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát trong 10 ngày là có thể dùng được.

Mỗi ngày, người dùng chỉ nên uống khoảng 30ml rượu ngũ gia bì, chia thành 2 lần uống và nên dùng trước khi ăn tối để tránh hại dạ dày, gan.

Bài thuốc trị huyết áp thấp

• Chuẩn bị: Dược liệu khô tán bột.
• Lấy bột dược liệu chế thành từng viên nhỏ, mỗi ngày dùng 5 viên, ngày dùng 3 lần.

Kiên trì sử dụng dược liệu hàng ngày theo từng liệu trình kéo dài trong 20 ngày.

Bài thuốc ngũ gia bì trị gãy xương, tăng khả năng hồi phục

• Chuẩn bị: Ngũ gia bì, địa cốt bì mỗi vị 40gr và 1 con gà.
• Dược liệu bỏ tán thành bột mịn, thịt gà giã nát rồi trộn đều với nhau.
• Dùng hỗn hợp thu được đắp bên ngoài vùng xương bị gãy, lấy vải cố định, đắp trong vòng 1 tuần.

Bài thuốc trị thấp khớp

• Chuẩn bị: Ngũ gia bì khô, mộc qua, tùng tiết mỗi vị 120gr.
• Tán mịn các dược liệu trên, trộn đều thành hỗn hợp.
• Mỗi lần lấy 4gr bột dược liệu pha cùng nước ấm để uống, ngày dùng 2 lần cho đến khi các triệu chứng bệnh chấm dứt.

Bài thuốc chống suy nhược cơ thể ở nữ giới

• Chuẩn bị: Ngũ gia bì, mẫu đơn bì, đương quy và xích thược mỗi vị 40gr.
• Đem nghiền dược liệu thành bột mịn dùng pha với nước ấm để uống.
• Mỗi lần uống 4gr bột dược liệu, 2 lần/ngày.

Bài thuốc trị yếu sinh lý ở nam giới

• Chuẩn bị: Ngũ gia bì, phòng sâm, thỏ ty tử mỗi vị 16gr, khởi tử, thục địa, cẩu tích, hạt sen mỗi vị 12gr, cam thảo, phá cố chỉ, nhục thung dung, tần giao mỗi vị 10gr.
• Sắc các dược liệu trên cùng với 1.8 lít nước, đun nhỏ lửa đến khi cô cạn còn khoảng 400ml thì dừng.
• Lọc bỏ bã, chắt lấy phần nước thuốc chia thành 2 lần uống trong ngày, không nên để thuốc qua đêm.

Bài thuốc chữa nhức mỏi xương do thận dương hư tổn

• Chuẩn bị: Ngũ gia bì, đương quy, hắc táo nhân, tục đoạn mỗi vị 16gr, liên nhục khởi tử, thục địa, cẩu tích mỗi vị 12gr, quế chi, xuyên khung mỗi vị 10gr cùng 11gr cam thảo.
• Đổ các dược liệu trên vào bình thủy tinh, đổ thêm nước tinh khiết rồi ủ trong khoảng 15 ngày.

Mỗi lần dùng 20ml nước thuốc uống trước mỗi bữa ăn, ngày chỉ nên uống 2 lần.

Bài thuốc trị đau dây thần kinh cổ, vai do hàn thấp

• Chuẩn bị: Ngũ gia bì, kinh giới, thổ phục linh, tang ký sinh, cỏ xước mỗi vị 16gr, quế chi, phòng phong, cố chỉ mỗi vị 10gr và 6gr tế tân.
• Sắc kỹ các dược liệu lấy nước uống, mỗi ngày thực hiện một lần cho đến khi bệnh tình chấm dứt.

Bài thuốc trị viêm tinh hoàn do quai bị biến chứng

• Chuẩn bị: Ngũ gia bì, lệ chi, đinh lăng mỗi vị 16gr, trần bì, bạch linh, xa tiền tử mỗi vị 10gr cùng quế chi 6gr.
• Sắc dược liệu cùng với 4 chén nước đến khi cô cạn còn phân nửa thì chia thành 2 lần uống trong ngày.

Bài thuốc giúp trị chứng chân tay yếu mềm, tỳ vị hư

• Chuẩn bị: Ngũ gia bì, bạch truật, đương quy, biển đậu, đinh lăng mỗi vị 16gr, hoài sơn 12gr, cao lương khương, trần bì mỗi vị 10gr, sinh khương 6gr và 5 quả đại táo.
• Đem dược liệu sắc kỹ cùng với 400ml nước, chắt lấy nước thuốc uống thành 2 lần trong ngày.

Bài thuốc chữa phù nề sau sinh

• Chuẩn bị: Ngũ gia bì, ích mẫu, đan sâm mỗi vị 16gr, trần bì, xa tiền tử, hồng hoa, quế chi mỗi vị 10gr, tô mộc 20gr, đinh lăng 20gr và uất kim, bạch truật mỗi vị 12gr.
• Sắc kỹ tất cả dược liệu trên cùng với 1.8 lít nước, đến khi cô cạn còn 400ml thì dừng, chắt lấy nước thuốc chia thành 2 lần uống.

Bài thuốc chữa bệnh phù thận

• Chuẩn bị: Ngũ gia bì, ngải diệp, bạch truật, hương nhu trắng, bông mã đề mỗi vị 16gr, đinh lăng 20gr, cẩu tích 12gr và bào khương, nhục quế mỗi vị 10gr.
• Sắc các dược liệu trên lấy nước uống, mỗi ngày uống một thang và kiên trì sử dụng liên tục trong vòng 1 tuần.

Cách ngâm rượu ngũ gia bì trị thận hư hàn và lạnh âm đạo

Đối với những bệnh nhân bị thận hư hàn sẽ xuất hiện một số triệu chứng như tiểu ít, tiểu són, lưng gối đau nhức. Để làm thuyên giảm các triệu chứng này cũng như điều trị chứng lạnh âm đạo ở nữ giới, người bệnh có thể sử dụng bài thuốc dưới đây:

• Chuẩn bị: Ngũ gia bì, xà sàng tử, can khương, đỗ trọng, thục địa, hoàng sơn, thiên môn mỗi vị 120gr, địa cốt bì 80gr, chung nhũ 160gr, đường kính 960gr và 750ml rượu trắng.
• Lấy các thảo dược trên ngâm cùng với rượu trắng, ủ trong khoảng 2 ngày rồi thêm đường.
• Mỗi ngày, người dùng chỉ nên uống 2 – 3 lần, mỗi lần uống 40ml, không nên quá lạm dụng.

Cách nấu món ăn từ lá ngũ gia bì

Những nội dung trên đã giúp chúng ta hiểu rõ về lá ngũ gia bì có tác dụng gì. Còn ngay sau đây, chúng tôi sẽ chia sẻ cách nấu một số món ăn từ nguyên liệu này.

• Ngũ gia bì xào thịt: Chọn những ngọn rau non, dài khoảng 5 – 7cm. Sử dụng thịt bò, hoặc thịt lợn ba chỉ xào lên rồi cho thêm rau vào xào tiếp khoảng 5 phút là được.
• Ngũ gia bì xào trứng: Băm nhỏ dược liệu rồi cho vào chảo xào đến chín tái rồi bỏ trứng vào, đợi trứng chín rồi đổ ra tô, nên dùng khi còn nóng.

Thường xuyên sử dụng cây ngũ gia bì có độc không? Những điều cần lưu ý khi dùng

Cũng như nhiều dược liệu khác, dù khá lành tính nhưng người dùng vẫn cần kiêng kỵ những điều dưới đây khi sử dụng ngũ gia bì:

• Người mắc chứng âm hư hỏa vượng không nên sử dụng dược liệu để trị bệnh.
• Phụ nữ đang mang thai hoặc cho con bú, trẻ em cần cân nhắc kỹ trước khi dùng dược liệu.
• Các bài thuốc trên đây chỉ mang tính chất tham khảo, người bệnh vẫn cần tham khảo ý kiến bác sĩ, người có chuyên môn khi dùng trị bệnh.
• Tuyệt đối không nên lạm dụng, sử dụng tùy tiện các bài thuốc, nếu không có thể dẫn đến một số tác dụng phụ không mong muốn cho sức khỏe.
• Khi sử dụng các bài thuốc nếu thấy dấu hiệu bất thường cần đến ngay các cơ sở y tế để thăm khám kịp thời.
• Nên cân nhắc mua dược liệu trên thị trường, nên chọn các cơ sở cung cấp dược liệu uy tín, được nhiều người tin dùng.

Địa chỉ mua dược liệu ngũ gia bì chất lượng, uy tín nhất

Hiện nay, xu hướng sử dụng thuốc nam trị bệnh đang phổ biến hơn bao giờ hết. Vì thế, người dùng không khó để tìm mua dược liệu tại các cơ sở bán như cửa hàng dược liệu, chợ, hiệu thuốc,… Nhưng cũng chính vì điều này khiến không ít người dùng băn khoăn không  biết đâu là địa chỉ cung cấp sản phẩm uy tín?

Để an toàn nhất, người dùng nên tìm đến các cơ sở uy tín, được nhiều người tin dùng trên thị trường. Trong đó, không thể không nhắc đến Trung tâm Nghiên cứu và Nuôi trồng dược liệu Vietfarm.

Trong nhiều năm vừa qua, Vietfarm luôn là một trong những thương hiệu uy tín nhận được sự tin tưởng, ủng hộ từ nhiều khách hàng trên cả nước. Tạo nên sự uy tín này không chỉ nhờ chất lượng dược liệu an toàn, sạch mà còn có giá thành vô cùng hợp lý.

Thảo dược Vietfarm luôn có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, tuyệt đối không dùng những dược liệu nhập lậu từ Trung Quốc hay sử dụng chất độc hại trong bảo quản. Thay vào đó, Vietfarm sở hữu vườn dược liệu tại Tam Đảo (Vĩnh Phúc) nuôi trồng các thảo dược quý theo đạt chuẩn GACP -WHO, trong đó có vị thuốc ngũ gia bì.

Sau khi thu hoạch, dược liệu sẽ được sấy khô với công nghệ tiên tiến nhất, không làm biến đổi hay mất đi các dưỡng chất quý. Mỗi túi 0.5kg dược liệu chất lượng như vậy chỉ có giá là 125.000 VNĐ, khi mua trên 3kg dược liệu, đơn hàng của quý khách sẽ được miễn phí vận chuyển trên toàn quốc.

Trên đây là những thông tin chi tiết về ngũ gia bì dược liệu. Hy vọng qua đây đã giúp bạn có thêm nhiều kiến thức hữu ích để bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình.