Hạ khô thảo

Hạ khô thảo là một loài mọc hoang, xuất hiện ít ở Việt Nam. Nhưng lại được sử dụng phổ biến trong việc điều trị nhiều chứng bệnh khác nhau như: điều hòa huyết áp, lợi tiểu, điều trị các bệnh về da,… Trong bài viết này, chúng ta sẽ đi tìm hiểu sâu hơn về những đặc điểm, tác dụng hạ khô thảo trị bệnh gì cũng như cách dùng, những lưu ý đối với thảo dược này.

Hạ khô thảo là cây gì? Những thông tin tổng quan

Một số thông tin tổng quan về hạ khô thảo được ghi lại trong nhiều tài liệu Đông y như sau:

• Tên gọi khác: Nãi đông, Thiết sắc thảo, Hạ khô thảo bắc.
• Tên khoa học: Brunella vulgaris
• Thuộc họ: Hoa môi (Labiatae)

Đặc điểm thực vật

Hạ khô thảo xuất hiện ít tại một số vùng trên nước ta, để nhận biết loài cây này có thể căn cứ vào những đặc điểm như sau:

• Thuộc loài cây thân thảo, sống nhiều năm, cao chừng 70cm. Thân cây nhỏ, mềm, có hình vuông và màu tím đỏ đặc trưng.
• Lá cây mọc đối, thưa thớt. Mỗi phiến lá giống như mũi mác, dài thon về đầu, tù ở gốc, mép lá không có rãnh hay xẻ răng cưa. Tại một số lá, thân non còn được bao phủ bởi một lớp lông mịn.
• Tại đầu cành, hoa hạ khô thảo mọc thành từng cụm dài khoảng 5 – 7cm, mỗi cụm hoa có từ 6 – 8 bông nhỏ, màu tím biếc đặc trưng, thường ra vào tháng 4 – 6 hàng năm.
• Từ khoảng tháng 7 – 8 hàng năm là thời điểm cây đậu quả, mỗi quả có kích thước nhỏ, cứng.

Khu vực phân bố chủ yếu

Hạ khô thảo dược liệu được tìm thấy nhiều nhất tại các nước khu vực châu Á có khí hậu ôn đới và một số nước tại Châu Âu, có thể kể đến như Ấn Độ, Nhật Bản, các tỉnh Hà Nam, Triết Giang, An Huy, Giang Tô tại Trung Quốc,….

Tại Việt Nam, loài cây này mọc hoang, sinh trưởng tốt tại các tỉnh miền núi phía Bắc như Hà Giang, Sapa (Lào Cai), Vĩnh Phúc (Tam Đảo),… Ngoài ra, loài cây này còn được trồng để thu hái thảo dược tại một số vườn dược liệu ở nhiều nơi trên cả nước.

Thu hái và bào chế

Không phải thân hay rễ, bộ phận trên hạ khô thảo được khai thác làm dược liệu là cụm hoa, quả. Chính vì vậy, thảo dược này chỉ có thể khai thác vào mùa hạ từ tháng 5 – 8 hàng năm.

Sau khi thu hái, thảo dược được sấy hoặc phơi khô trực tiếp dưới nắng đến khi khô hoàn toàn. Để sử dụng trong thời gian dài, cần bảo quản dược liệu thật kỹ trong các lọ, túi bóng kín, để nơi khô ráo, thoáng mát, tránh côn trùng gây hại.

Sử dụng hạ khô thảo có tác dụng gì đối với sức khỏe?

Đã từ lâu, hạ khô thảo được sử dụng như một vị thuốc quý trong dân gian với nhiều công dụng tuyệt vời cho sức khỏe. Ngày nay, với sự phát triển của nền y học đã phần nào khẳng định rõ hơn về những tác dụng của hạ khô thảo.

Theo y học cổ truyền

Trong Đông y, dược liệu này có vị đắng, tính hàn, không chứa độc tố và chủ yếu quy vào 2 kinh Can, Đởm. Cũng theo nhiều tài liệu ghi chép lại, thảo dược này có nhiều hiệu quả trong việc điều trị các chứng như:

• Minh mục, tiêu ứ, tán uất kết.
• Thanh can hỏa, trừ nhiệt độc ở âm hộ, tử cung, chữa loa lịch, tiêu sưng.
• Chủ trị đau mắt, cao huyết áp, chảy nước mắt do viêm tuyến lệ, viêm tuyến vú, đau đầu, chóng mặt, bướu cổ,…

Theo y học hiện đại

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng trong hạ khô thảo chứa nhiều hợp chất quý hiếm tốt cho sức khỏe con người. Điển hình như: tinh dầu, muối vô cơ, alkaloid, prunella, tannin, chất đắng, glucoside, saponin,… Vậy những hoạt chất này trong hạ khô thảo chữa bệnh gì?

Dưới đây là những tác dụng nổi bật đã được chứng minh bởi y học hiện đại:

• Điều hòa huyết áp, cụ thể sử dụng hạ khô thảo mang đến tác dụng hạ huyết áp rõ rệt, duy trì sự ổn định của chúng.
• Kháng viêm, kháng khuẩn hiệu quả, ức chế sự phát triển của một số vi khuẩn gây bệnh như trực khuẩn lao, khuẩn cầu chùm, trực khuẩn biến dạng, trực khuẩn đại tràng, phẩy hắc loạn, trực khuẩn lỵ và thương hàn.
• Ngăn ngừa nguy cơ ung thư, tăng cường sức đề kháng của cơ thể.
• Chữa đau mắt đỏ, viêm tuyến lệ, thanh nhiệt, giải độc, trị mụn nhọt.

Những bài thuốc hiệu quả từ dược liệu hạ khô thảo

Để phát huy tối đa những công dụng của hạ khô thảo cần có cách sử dụng phù hợp với từng mục đích, đối tượng cụ thể. Ngay sau đây, chúng tôi xin chia sẻ đến bạn đọc những bài thuốc trong Đông y từ dược liệu này được dùng phổ biến nhất hiện nay.

Bài thuốc chữa cao huyết áp

Để duy trì huyết áp ổn định, người dùng có thể thực hiện một trong hai bài thuốc dưới đây:

Bài thuốc 1

• Chuẩn bị: Hạ khô thảo, thảo quyết minh, bồ công anh mỗi vị 20gr, cây mã đề và cúc hoa mỗi vị 12gr.
• Đem tất cả dược liệu sắc kỹ, lọc lấy nước thuốc uống trong ngày.

Bài thuốc 2

• Chuẩn bị: Hạ khô thảo 30gr, đậu đen 50gr và 20gr đường kính trắng.
• Sắc kỹ dược liệu cùng đậu đen đến khi đậu mềm nhừ thì cho thêm đường khuấy đều. Đổ thuốc ra để sử dụng, có thể chia thành nhiều lần ăn trong ngày.

Bài thuốc 3

• Chuẩn bị: Hạ khô thảo, cúc hoa, tang diệp mỗi loại 9gr cùng với 12gr câu đằng.
• Đem dược liệu sắc lấy nước uống hàng ngày.

Mỗi ngày sử dụng một thang trong thời gian dài sẽ giúp cân bằng huyết áp, ngăn ngừa các nguy cơ do cao huyết áp gây ra.

Bài thuốc trị tắc tia sữa, hỗ trợ điều trị đau mắt đỏ

• Chuẩn bị: 20gr dược liệu cùng 30gr bồ công anh, 60gr gạo tẻ.
• Đun kỹ dược liệu với bồ công anh trong khoảng 30 phút rồi chắt lấy nước nấu với gạo tẻ thành cháo. Cháo nên ăn lúc còn ấm và có thể cho thêm một chút đường trắng để dễ ăn hơn.

Người dùng nên sử dụng bài thuốc này cho đến khi tình trạng bệnh chấm dứt hoàn toàn.

Bài thuốc an thần, hạ áp cho bệnh nhân cao huyết áp

• Chuẩn bị các loại cao khô gồm: Hạ khô thảo, táo nhân, câu đằng, hà thủ ô, địa long, huyền sâm mỗi loại 80mg.
• Trộn tất cả các dược liệu trên bào chế thành viên nang. Mỗi ngày uống 2 lần, mỗi lần uống 3 – 4 viên và dùng liên tục trong vòng 1 – 2 tháng sẽ cho hiệu quả bất ngờ.

Cách pha trà hạ khô thảo mát gan, giải độc, trị mụn nhọt

• Chuẩn bị dược liệu gồm: Hạ khô thảo và sinh địa.
• Đun các dược liệu trên thành nước trà để uống trong ngày, có thể thay thế cho nước lọc.

Bài thuốc hỗ trợ điều trị cho bệnh nhân viêm gan B

• Chuẩn bị: Hạ khô thảo, sài hồ, nhân trần mỗi vị 12gr, chi tử 8gr cùng 30gr chó đẻ răng cưa.
• Mang các dược liệu sắc với nước để uống trong ngày, sử dụng mỗi ngày một thang.

Để mang đến công dụng hạ khô thảo tốt nhất, người dùng nên uống liên tục trong vòng 10 ngày sau đó dừng rồi tiếp tục uống liệu trình thứ 2 nếu bệnh tình chưa thuyên giảm.

Bài thuốc điều trị đau mắt đỏ, bổ, sáng mắt

• Chuẩn bị: Hạ khô thảo, lá dâu mỗi vị 10gr, hoa cúc trắng 12gr, gạo tẻ 50gr và đường phèn vừa đủ.
• Đem các dược liệu rửa sạch với nước, đun kỹ chắt lấy nước, loại bỏ bã.
• Phần nước chắt được dùng để nấu với gạo thành cháo, đến khi gần được thì cho thêm đường phèn khuấy tan, chia thành 2 lần ăn trong ngày.

Bài thuốc này có thể sử dụng trong thời gian dài cũng không để lại tác dụng phụ, tuy nhiên, người dùng nên chú ý không sử dụng nếu bị tiêu chảy mãn tính, tỳ vị hư hàn.

Bài thuốc giúp chữa chứng tiểu tiện khó

• Chuẩn bị: Hạ khô thảo 8gr, hương phụ 2gr cùng 1gr cam thảo.
• Sắc kỹ các dược liệu với 300ml nước đến khi cô cạn còn 2/3 thì chắt lấy nước thuốc chia thành 3 lần uống trong ngày.

Bài thuốc trị viêm tuyến vú, viêm hạch từ cây hạ khô thảo

• Chuẩn bị: 20gr dược liệu, thổ bối mẫu và huyền sâm mỗi vị 12gr.
• Mang dược liệu sắc kỹ để lấy nước uống trong ngày.

Bài thuốc chữa lở ngứa ngoài da

• Chuẩn bị: Hạ khô thảo, côn bố, ngưu bàng, nga truật mỗi vị 8gr, bán hạ, trần bì mỗi vị 2gr cùng 4gr tam lăng, 16gr hả tảo, 12gr liên kiều.
• Sắc dược liệu cùng 600ml nước đến khi cô cạn còn phân nửa thì chắt lấy nước, chia thành 2 lần uống trong ngày.

Mỗi ngày sử dụng một thang cho đến khi không còn tình trạng lở ngứa ngoài da.

Bài thuốc trị chóng mặt, đau đầu, mắt đỏ do nóng gan

• Chuẩn bị: Hạ khô thảo, nữ tiết, hoa hòe.
• Bỏ các dược liệu đã chuẩn bị vào ấm, đun với 1,5 – 2 lít nước dùng thay nước uống hàng ngày.

Để sử dụng hiệu quả bài thuốc này, người bệnh nên tham khảo ý kiến các chuyên gia trước khi sử dụng để có được liều lượng phù hợp với tình trạng bệnh của mình.

Bài thuốc trị mụn nhọt ngoài da

• Chuẩn bị: Thiết sắc thảo, kim ngân hoa, kinh giới, cỏ mần trầu mỗi loại 10gr, liên kiều, ké đầu ngựa, bồ công anh và cây vòi voi mỗi vị 12gr.
• Sắc kỹ các dược liệu với 400ml nước đến khi cô cạn còn 100ml thì chắt lấy nước thuốc chia thành 2 lần uống trong ngày, không để qua đêm.

Bài thuốc hỗ trợ an thần

• Chuẩn bị: Hạ khô thảo, hoa cúc, thảo quyết minh mỗi vị 20gr, hoa hòe, tang ký sinh, dạ giao đằng mỗi loại 25gr và toan táo nhân sao khô, địa long, xuyên khung mỗi vị 15gr.
• Sắc các dược liệu với nước để uống hàng ngày.

Bài thuốc cây hạ khô thảo hỗ trợ điều trị lao phổi

• Chuẩn bị: Sài hồ, huyền sâm, hạ khô thảo mỗi vị 16gr, tang bạch bì, chỉ xác mỗi vị 8gr.
• Mang dược liệu sắc uống hàng ngày, sử dụng liên tục trong thời gian dài đến khi bệnh khỏi hẳn.

Bài thuốc trị rối loạn tiền mãn kinh

• Chuẩn bị: 45gr dược liệu khô, cam thảo 9gr, hoàng liên ô rô 60gr và thạch bì 40gr.
• Sắc tất cả dược liệu dưới lửa nhỏ trong vòng 30 phút rồi chắt lấy nước thuốc uống hàng ngày.

Lưu ý nên sử dụng nước thuốc khi còn ấm và uống hết trong ngày, tuyệt đối không để qua đêm.

Tác dụng phụ của hạ khô thảo là gì? Những lưu ý khi dùng

Vị thuốc hạ khô thảo thuộc một trong những dược liệu có tác dụng dược lý tương đối mạnh. Bởi vậy, người dùng nên đặc biệt chú ý những điều sau:

• Hiện nay, chưa có nghiên cứu nào cho thấy dược liệu này gây ra tác dụng phụ cho sức khỏe. Dù vậy, người dùng vẫn cần tham khảo ý kiếm bác sĩ, tuyệt đối không được tự ý sử dụng, lạm dụng hay điều chỉnh liều lượng các dược liệu trong bài thuốc.
• Nên phân biệt với cây hạ khô thảo nam hay còn được gọi là cải ma, cải trời thuộc họ Cúc. Là một loại dược liệu nhưng đặc tính, tác dụng hạ khô thảo nam khác hoàn toàn với hạ khô thảo bắc. Điểm dễ phân biệt hai loại cây này nhất là dựa vào phần hoa, hoa hạ khô thảo bắc có màu tím còn hạ khô thảo nam có màu vàng, xuất hiện chủ yếu ở khu vực Thừa Thiên – Huế trở vào Nam.
• Phụ nữ đang mang thai hay cho con bú, những trường hợp vị âm hư không nên sử dụng.
• Nếu thấy bất cứ dấu hiệu dị ứng với thảo dược cần đến các cơ sở y tế khám chữa kịp thời.

Hạ khô thảo mua ở đâu uy tín, chất lượng?

Hiện nay, nhu cầu sử dụng thuốc nam chữa bệnh đang ngày càng gia tăng bởi chúng mang đến hiệu quả cao mà không để lại tác dụng phụ cho cơ thể. Chính vì thế, các cơ sở cung cấp dược liệu cũng trở nên phổ biến hơn bao giờ hết. Người dùng có thể mua dược liệu ở các khu chợ, cửa hàng dược liệu, các trang mạng xã hội,… với mức giá dao động khoảng 250.000 – 400.000 VNĐ/kg.

Tuy vậy, không ít trong số đó chưa thực sự quan tâm đến chất lượng sản phẩm, cung cấp dược liệu kém chất lượng, sử dụng chất cấm trong bảo quản,…. Và để tránh được những vấn đề này, người dùng nên tìm đến các thương hiệu uy tín như Trung tâm Nghiên cứu và Nuôi trồng dược liệu Vietfarm.

Tại đây, thảo dược được trồng với quy trình khép kín tại Tam Đảo (Vĩnh Phúc) đạt chuẩn GACP – WHO, tuyệt đối không nhập dược liệu không rõ nguồn gốc, chất lượng từ Trung Quốc. Sau khi thu hoạch, thảo dược được sấy khô, đóng gói đúng quy cách trong các túi với trọng lượng 0,5kg thuận tiện cho người dùng.

Đồng thời, mức giá hạ khô thảo tại Vietfarm cũng vô cùng hợp lý, chỉ 145.000 VNĐ/0,5kg. Những yếu tố này đã giúp Vietfarm trở thành thương hiệu cung cấp dược liệu Đông y hàng đầu, được nhiều người tin dùng.

Hy vọng những thông tin trên đây về dược liệu hạ khô thảo đã mang đến cho bạn những kiến thức hữu ích và bài thuốc trị bệnh hiệu quả. Hãy theo dõi những bài viết tiếp theo của chúng tôi để cập nhật thêm nhiều kiến thức hữu ích khác.