Độc Hoạt

Độc hoạt là dược liệu được sử dụng nhiều trong các bài thuốc Đông y. Vị thuốc này có tác dụng tán hàn, thắng thấp, khứ phong. Bởi vậy, chúng được sử dụng trong các bài thuốc điều trị đau nhức do trúng phong, viêm phế quản mạn tính, chân tay co rút… Bài viết dưới đây, chuyên trang giúp quý bạn đọc tìm hiểu về dược liệu độc hoạt.

Tìm hiểu độc hoạt là gì? Những thông tin cơ bản

Độc hoạt là một loại dược liệu quý, có tác dụng trong việc hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý khác nhau.

Dưới đây là một số thông tin cơ bản của vị thuốc quý này:

• Tên dược liệu: Độc hoạt
• Tên gọi khác: Độc diêu thảo, Sơn tiên độc hoạt, Khương Thanh, Trường sinh thảo, Xuyên độc hoạt…
• Tên gọi theo khoa học: Angelica megraphylla Diels
• Thuộc họ: Apiaceae (Hoa tán)

Đặc điểm thực vật

Độc hoạt được phân loại thành 3 nhóm thực vật, mỗi nhóm lại có đặc điểm khác nhau. Dưới đây là những đặc điểm của dược liệu này:

• Mao đương quy (đương quy có lông/ cây hương độc hoạt): Đây là loại cây sống lâu năm, mọc thẳng và cao khoảng 0.5 đến 1m. Thân cây có màu hơi tím và rãnh chạy dọc thân. Lá cây mọc kém, phiến lá hình lông chim, cuống lá nhỏ và phía dưới mở rộng thành bẹ. Lá có lông, thưa và phía mép lá có răng cưa tù. Hoa mao đương quy mọc thành từng cụm, nhỏ và có màu trắng. Quả hình thoi dẹt và thường phát triển ở hai bên thành dìa.

• Ngưu vĩ độc hoạt: Còn được gọi là độc hoạt đuôi trâu. Đây là loại thực vật sống lâu năm, cao khoảng 0.5 đến 1.5m. Thân cây mọc đứng, có lông ngắn, mặt thân có rãnh chạy dọc. Rê cây thô, to và có nhiều rễ nhỏ. Lá cây là lá kép, phiến lá có hình lông chim. Lá dài khoảng 5 – 13cm, rộng 4 – 20cm, mép lá có răng cưa. Phần cuống lá nhỏ, phía dưới phát triển thành bẹ và ôm lấy thân cây. Hoa dược liệu màu trắng, mọc thành từng cụm, có cuống dài khoảng 3.5 – 9cm. Mỗi cụm ra khoảng 30 bông hoa nhỏ trông khá bắt mắt. Quả ngưu vĩ độc hoạt bế đôi, hình thoi dẹt.

• Độc hoạt chín mắt: Loại thực vật này thuộc họ Ngũ gia bì, là cây mọc đứng, sống lâu năm. Cây có nhiều cành và có chiều cao trung bình là 1 – 2m. Lá cây mọc so le nhau, dài khoảng 30 đến 40cm. Hoa dược liệu mọc thành từng cụm, hình tán kép và mỗi tán có khoảng 30 – 25 bông. Quả hình cầu, mọng và có đường kính khoảng 2.5cm.

Khu vực phân bổ của dược liệu

Theo các chuyên gia nghiên cứu, dược liệu này xuất hiện chủ yếu tại Trung Quốc và rất ít phân bổ tại Việt Nam. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, với tác dụng của độc hoạt với sức khỏe người dùng, có rất nhiều cơ sở, vùng dược liệu sạch nuôi trồng thành công cây thuốc này. Điều này đã đáp ứng được đầy đủ nhu cầu sử dụng của người bệnh.

Thu hái và bào chế dược liệu

Theo kinh nghiệm, rễ và thân rễ là hai bộ phận chính được sử dụng làm thuốc. Người dùng có thể thu hái dược liệu vào mùa xuân hoặc mùa thu. Mùa xuân là khi cây bắt đầu ra lá non và mùa thu là lúc lá cây đã khô.

Sau khi thu hái, người dùng phải sơ chế, rửa sạch phần rễ rồi bào chế dược liệu theo những cách sau đây:

• Cạo bỏ lớp vỏ bên ngoài của rễ độc hoạt rồi sấy khô để dùng dần (Theo Bản Thảo Cương Mục ghi chép).
• Thái nhỏ dược liệu và trộn cùng với dâm dương hoắc. Ủ hỗn hợp đó trong khoảng thời gian 2 ngày, đem phơi khô và bỏ dâm dương hoắc (Theo Lôi Công Bào Chích Luận ghi chép).
• Sơ chế và rửa sạch độc hoạt tang ký sinh, đợi ráo nước rồi đem phơi khô trong bóng râm (Theo Độc Dược Học Thiết Yếu ghi chép).

Sau khi bào chế dược liệu, người dùng bảo bảo quản độc hoạt cẩn thận. Đây là dược liệu hay tiết tinh dầu nên phải thường xuyên đem phơi hoặc sấy khô để tránh ẩm mốc. Người dùng có thể bảo quản trong các lu có đặt vôi bên dưới để tránh mối mọt.

Độc hoạt có tác dụng gì đối với sức khỏe người dùng

Chắc chắn, không hề ngẫu nhiên khi vị thuốc này trở thành bài thuốc quen thuộc trong Đông y. Tác dụng của dược liệu này đã được ghi chép lại nhiều trong những tài liệu y học cổ truyền. Ngoài ra, những nghiên cứu của khoa học hiện đại cũng đã chỉ ra công dụng của dược liệu này.

Tác dụng trong Đông y

Đã có không ít tài liệu ghi chép về dược liệu độc hoạt. Theo nhiều tài liệu để lại, vị thuốc có vị ngọt, tính ôn và không có độc. Bởi vậy, dược liệu có tác dụng khứ phong, chỉ thống, tán hàn, thắng thấp. Với tác dụng đó, độc hoạt chủ trị các loại phong, đau khớp do phong. Từ đó hỗ trợ đắc lực trong quá trình điều trị những bệnh lý về xương khớp.

Tác dụng trong Tây y

Những nghiên cứu trong Tây y đã chỉ ra độc hoạt có chứa những dưỡng chất như sau:

Angelic acid, Palmitic acid, dầu thực vật, Oleic acid, Angelicone, Bergapten Ostholm, Belliferone, Scopoletin, Tiglic acid, Stearic, Linoleic acid, Sterol, Angeloi.

Với các hoạt chất đó, sử dụng dược liệu có tác dụng như sau:

• Có công dụng kháng viêm, an thần và giảm đau hiệu quả.
• Hiệu quả trong việc chống co thắt đối với hồi tràng thỏ, chống loét bao tử.
• Sử dụng thuốc có tác dụng giảm huyết áp rõ rệt.
• Có hiệu quả ức chế trực khuẩn đại tràng, phẩy khuẩn tả, trực khuẩn mủ xanh…

Những bài thuốc từ dược liệu độc hoạt

Là một vị thuốc quen thuộc trong y học cổ truyền, rất nhiều người bệnh đã áp dụng thành công các bài thuốc từ dược liệu độc hoạt. Dưới đây là một số bài thuốc phổ biến từ độc hoạt và người bệnh có thể tham khảo.

Bài thuốc trị răng sưng đau

Nguyên liệu chuẩn bị: 120gr độc hoạt, 120gr địa hoàng.

Cách thực hiện:

• Sơ chế và làm sạch vị thuốc và địa hoàng rồi tán nhỏ thành bột cho dễ sử dụng.
• Mỗi lần chỉ dùng khoảng 12gr bột và hòa cùng với nước ấm rồi dùng.

Kiên trì áp dụng bài thuốc trong thời gian dài cho tới khi các triệu chứng giảm dần.

Hỗ trợ tích cực điều trị đau nhức xương khớp

Độc hoạt tang ký sinh là thuốc gì là câu hỏi được nhiều người bệnh đặt ra khi tìm hiểu về cây thuốc này. Thực chất, đây là bài thuốc giúp điều trị xương khớp hiệu quả, thường được nhiều người bệnh áp dụng. Để sử dụng bài độc hoạt tang ký sinh, người bệnh cần chuẩn bị và thực hiện như sau.

Nguyên liệu chuẩn bị: 12gr độc hoạt, 12gr đỗ trọng, 12gr thục địa, 12gr hy thiêm thảo, 12gr cốt toái bổ, 12gr hà thủ ô, 12gr kê huyết đằng, 12gr phòng đảng sâm, 12gr xuyên quy, 12gr kim ngân hoa, 12gr thổ phục linh, 4gr can khương, 4gr cam thảo, 8gr ngưu tất, 8gr quế chi và 8gr xuyên khung.

Cách thực hiện:

• Sơ chế, làm sạch tất cả các nguyên dược liệu đã chuẩn bị rồi để ráo nước.
• Cho tất cả các dược liệu vào cùng để sắc thuốc.
• Đun cùng khoảng 1 lít nước, để nhỏ lửa rồi tiếp tục đun cho tới khi chỉ còn khoảng 500ml thì tắt bếp và sử dụng.

Mỗi ngày chỉ sử dụng 1 thang thuốc và dùng trong ngày để đảm bảo được dược tính của dược liệu.

Ngoài ra, người bệnh có thể áp dụng độc hoạt tang ký sinh gia giảm, giảm một số vị thuốc để sử dụng mà không làm mất đi hiệu quả điều trị.

Bài thuốc điều trị đau lưng, viêm khớp, co rút chân tay

Nguyên liệu chuẩn bị: 12gr độc hoạt, 12gr tần giao, 4gr tế tân, 12gr phòng phong.

Cách thực hiện:

• Sơ chế vị thuốc cùng các nguyên liệu đã chuẩn bị, để ráo nước rồi đem sắc thuốc.
• Đun các nguyên liệu cùng 800ml nước, đun khoảng 20 phút để dưỡng chất ngấm ra thuốc thì tắt bếp và sử dụng.

Bài thuốc này đòi hỏi người bệnh phải kiên trì áp dụng trong thời gian dài để thấy được hiệu quả sử dụng. Các triệu chứng từ đó của suy giảm dần.

Điều trị táo bón, đau đầu, cơ thể đau nhức

Nguyên liệu chuẩn bị: 8gr dược liệu, 4gr ma hoàng, 8gr đại hoàng, 4gr sinh khương. 3gr xuyên khung, 4gr cam thảo.

Cách thực hiện:

• Làm sạch vị thuốc cùng các dược liệu đã chuẩn bị rồi sắc thuốc.
• Đun các thảo dược cùng 800ml nước, đun khoảng 20 phút cho tới khi chỉ còn 400ml thì tắt bếp và sử dụng.

Sử dụng mỗi ngày 1 thang thuốc và chỉ dùng trong ngày để đảm bảo được dược tính. Người bệnh cần phải kiên trì áp dụng bài thuốc trong khoảng thời gian dài để thấy được tác dụng điều trị bệnh.

Chữa viêm phế quản mãn tính

Nguyên liệu chuẩn bị: 15gr đường đỏ và độc hoạt.

Cách thực hiện:

• Làm sạch và sơ chế dược liệu, sắc cùng ít nước và cô cho tới khi thành cao.
• Hòa đường đỏ vào cùng vị thuốc, tạo thành một hỗn hợp.

Mỗi ngày sử dụng hỗn hợp cao khoảng 3 – 4 lần và dùng cho tới khi các triệu chứng suy giảm.

Những lưu ý khi sử dụng độc hoạt

Đây là một vị thuốc quý trong đông y, hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý. Tuy nhiên, trong quá trình sử dụng độc hoạt, người bệnh cần phải ghi nhớ những vấn đề sau đây để việc điều trị đạt được hiệu quả tốt nhất:

• Không được quá lạm dụng những bài thuốc từ dược liệu này, không được tự ý thêm hoặc bớt vị thuốc trong mỗi thang sử dụng.
• Để việc sử dụng thuốc hiệu quả nhất, người bệnh cần phải tham khảo ý kiến và làm theo chỉ định của những người có chuyên môn.
• Trong quá trình sử dụng cần phải để ý tới các nguyên liệu, tránh trường hợp thảo dược bị mối mọt, ẩm mốc. Điều này sẽ ảnh hưởng không nhỏ tới dược tính của các vị thuốc.
• Trong trường hợp người bệnh bị dị ứng với một số thành phần có trong thuốc, cần phải dừng sử dụng và tới các cơ sở y tế để thăm khám.

Tìm hiểu độc hoạt tang ký sinh giá bao nhiêu? Mua ở đâu?

Với những tác dụng của độc hoạt, không có gì ngạc nhiên khi những năm gần đây, vị thuốc này lại trở nên phổ biến và được ưa chuộng. Cũng bởi vậy mà trên thị trường hiện nay xuất hiện rất nhiều cơ sở, trung tâm dược liệu kinh doanh vị thuốc này.

Trong đó, Trung tâm Nghiên cứu và Nuôi trồng dược liệu Vietfarm được biết tới là địa chỉ uy tín để mua độc hoạt cũng như nhiều loại dược liệu khác. Độc hoạt tại Vietfarm được trồng trong các vườn dược liệu khép kín ở nhiều tỉnh thành trên cả nước. Thêm vào đó, quy trình bào chế và đóng gói sản phẩm cũng đạt tiêu chuẩn GACP – WHO. Điều này giúp đảm bảo chất lượng của vị thuốc khi tới tay người tiêu dùng. Hiện nay, sản phẩm độc hoạt tại Vietfarm được bán với giá 220.000 VNĐ/ 0.5kg.

Trên đây là những thông tin về dược liệu độc hoạt – vị thuốc quý trong Đông y. Thực chất, hiệu quả của thảo dược phụ thuộc rất nhiều vào cách dùng của người bệnh. Bởi vậy, người dùng cần phải ghi nhớ về cách dùng cũng như các lưu ý trong quá trình sử dụng vị thuốc.