Cây mã đề

Mã đề là một trong những loại thảo dược tự nhiên có ở nước ta, loại cây này được biết đến là một trong những vị thuốc đông y quan trọng. Để mọi người hiểu hơn về đặc điểm, công dụng và cách dùng cây mã đề hiệu quả, dưới đây sẽ là những thông tin hữu ích nhất. Mời bạn đọc cùng tham khảo.

Đặc điểm của cây mã đề

Mỗi loại cây khác nhau sẽ có những đặc điểm khác nhau về tên gọi, nguồn gốc và nơi phân bố. Hãy cùng tìm hiểu xem loại thảo dược này có những đặc điểm nổi bật gì ngay dưới đây.

1. Những tên gọi khác 

Cây mã đề trong dân gian có khá nhiều tên gọi khác nhau như mã tiền, mã đề á và xa tiền. Còn trong giới khoa học thì loại cây này có tên là Plantago Asiatica L. 

2. Đặc điểm của cây

Đây là loài thực vật có kích thước khá nhỏ, thuộc loài cây thân thảo. Cây thường mọc thành dạng bụi, một bụi sẽ có 5 đến 10 cây. Cây mã đề trưởng thành có thể cao đến 60cm, cây có lá dài nhưng lại không có cuống. Trong đó, có một phần lá hẹp gần thân cây và đây được gọi là cuống giả. Một chiếc lá sẽ có 3 đến 5 gân, phần gân có kích thước nhỏ và chúng nằm song song với nhau, giúp cho phiến lá tỏa rộng hơn. 

Một điều đặc biệt là mã đề nở hoa quanh năm, các cụm hoa sẽ mọc từ cuống cây và có thể cao đến 40 cm. Mỗi cụm hoa sẽ có nhiều bông hoa nhỏ, những bông hoa này sẽ được thụ phấn thụ động nhờ gió trong không khí.

3. Phân bố

Trên thế giới các loài cây mã đề mọc ở khắp mọi nơi, chúng như một dạng cỏ dại dễ mọc và dễ dàng sinh trưởng ở bất kỳ dạng khí hậu nào. Trong đó, loài cây này có nhiều tại Châu Á, Châu Mỹ, Úc và New Zealand. 

Dạng cây thuộc giống Plantago Asiatica thì thường xuất hiện tại cùng cận nhiệt đới như Trung Quốc và Việt Nam. Tại Việt Nam, người ta có thể tìm thấy cây này ở vùng đồi núi, bờ ruộng hay ở các khu vườn nhỏ. 

Dược tính và công dụng của cây mã đề

Cây dược liệu này có rất nhiều công dụng khác nhau. Trong đông y vì có tính lạnh và vị ngọt, quy kinh thận, bàng quang nên chúng có tác dụng tiêu phù, lợi tiểu và giúp giải độc tố cực tốt. Do đó, cây mã đề có tác dụng điều trị một số bệnh lý sau:

• Có tác dụng hỗ trợ bệnh thận và đường tiết niệu rất tốt. Các bệnh lý đường tiết niệu mà loại cây này có thể điều trị là viêm đường tiết niệu, viêm bàng quang, chứng bí tiểu hay bệnh viêm cầu thận cấp, mạn tính. 
• Điều trị ho hiệu quả: Người ta đã thấy rằng nước mã đề sắc đặc có tác dụng trừ ho tiêu đờm rất tốt. 

Theo y học hiện đại, người ta đã phát hiện được các hoạt chất có giá trị cao trong loại cây này. Cụ thể là các chất dinh dưỡng trong mã đề như beta carotene, vitamin C và K, canxi và các chất như glucose. Những hoạt chất này vô cùng có lợi cho sức khỏe, cụ thể:

• Thành phần canxi giúp xương chắc khỏe và ổn định yếu tố thần kinh ngoại biên. 
• Các vitamin sẽ giúp cơ thể tăng sức đề kháng và hỗ trợ trong việc điều trị các bệnh lý khác nhau. 
• Beta carotene là dưỡng chất cần thiết cho mắt, dưỡng chất này sẽ giúp đôi mắt trở nên sáng khỏe hơn rất nhiều. 
• Ngoài ra, cây mã đề còn có một số tác dụng khác như hỗ trợ cai thuốc lá, thuốc lào, điều trị bệnh rối loạn tiêu hóa ở trẻ em, hỗ trợ điều trị bệnh về gan, phổi và trị chảy máu cam cực tốt. 

Cách dùng cây mã đề hiệu quả nhất 

Trong dân gian có rất nhiều bài thuốc từ cây mã đề, mỗi bài thuốc sẽ có những hiệu quả điều trị khác nhau. Để những bài thuốc này có hiệu quả điều trị tốt nhất thì mọi người cần sử dụng đúng các dược liệu và liều lượng phù hợp. Dưới đây là các bài thuốc cụ thể được tin dùng và sử dụng phổ biến.

Bài thuốc lợi tiểu

Nguyên liệu: Hạt mã đề 10 gram, cam thảo 2 gram.

Cách làm: 

• Cho các nguyên liệu đã được chuẩn bị vào ấm, trụng qua nước ấm một lần rồi đổ lượt nước này đi.
• Tiếp đến cho vào ấm 600-700 ml nước sạch. Đun cho sôi thì hạ nhỏ lửa và sắc như vậy đến khi còn một bát thuốc thì dừng lại. 
• Chia lượng thuốc này làm 3 lần uống vào sáng, trưa, tối. Chỉ sau 3 – 4 ngày, bạn sẽ sẽ nhận thấy hiệu quả mà bài thuốc này mang lại.

Bài thuốc chữa ho tiêu đờm

Nguyên liệu: Mã đề 10 gram, cát cánh 2 gram, cam thảo 2 gram.

Cách làm: 

• Cần làm sạch các nguyên liệu đã chuẩn bị. Sau đó cho vào ấm sắc thuốc cùng khoảng 400ml nước.
• Tiến hành đun cho sôi cho đến khi nước cạn một nửa thì tắt bếp.
• Chia phần nước thuốc này làm 3 lần và uống trong một ngày. 

Để giảm ho, tiêu đờm hiệu quả thì mọi người cần uống liên tục trong vòng 4-5 ngày. Các triệu chứng như ho, đờm sẽ thuyên giảm và hết dần. 

Bài thuốc chữa sỏi tiết niệu

Nhiều người gặp tình trạng sỏi thận, sỏi bàng quang và sỏi niệu quản. Những viên sỏi mắc kẹt tại niệu quả và bàng quang thường khiến bệnh nhân đau đớn và khó chịu. Bài thuốc chữa sỏi tiết niệu niệu dưới đây có tác dụng chữa bệnh cực tốt, các viên sỏi sẽ mềm và tan dần sau thời gian sử dụng liên tục.

Nguyên liệu: Mã đề khô gồm lá và rễ 20 gram, rễ cỏ tranh 20 gram và kim tiền thảo 30 gram.

Cách làm: Mọi người có thể sử dụng ba nguyên liệu trên nấu thành nước uống hàng ngày, mỗi lần nấu 1 lít nước đun sôi 5 phút thì tắt bếp. 

Cách khác là hãm các thảo dược trên như hãm chè, sử dụng như nước chè xanh bình thường. Uống liên tục từ 1 đến 2 tuần, tình trạng đau do sỏi thận sẽ giảm bớt. 

Bài thuốc chữa sốt xuất huyết

Nguyên liệu: Cây mã đề tươi 50 gram, củ sắn dây 30 gram.

Cách làm: 

• Củ sắn dây đem rửa sạch, cắt thành miếng nhỏ, sau đó cho vào ấm. Mã đề tươi đem rửa sạch và cũng cho vào ấm đã có sắn dây.
• Thêm 1 lít nước vào ấm, đun đến khi nước trong ấm còn một nửa thì dừng lại. 
• Sử dụng nước thuốc đã đun hai lần một ngày, nên uống lúc đói để có hiệu quả tốt nhất. 

Để việc điều trị bệnh sốt xuất huyết hiệu quả, mọi người nên uống liên tục từ 3 đến 5 ngày. Nếu nước thuốc khó uống thì có thể cho thêm một chút đường trắng để dễ uống hơn. 

Bài thuốc chữa viêm bàng quang cấp tính

Bài thuốc chữa bệnh với cây mã đề cuối cùng mà chúng tôi muốn chia sẻ là bài thuốc chữa viêm bàng quang cấp tính. Đây là bài thuốc có tác dụng rất tốt đến bàng quang, tuy nhiên để đạt được hiệu quả chữa bệnh tốt nhất bạn nên uống phương thuốc này trong 1 tháng liên tục. 

Nguyên liệu: 

• Cây mã đề khô 16 gram, nếu không có thể sử dụng mã đề tươi với lượng gấp đôi. 
• Các dược liệu khác như hoàng ba, phục linh, hoàng liên, rễ cỏ tranh: mỗi loại 12 gram. 
• Trư linh, mộc thông, hoạt thạch, bán hạ chế: mỗi loại 8 gram. 

Cách làm: Làm sạch tất cả các nguyên liệu rồi vào cho ấm. Thêm 1.5 lít nước vào, đun sôi 15 phút thì tắt bếp. Lấy lượng thuốc đã đun uống trong một ngày. Sắc uống liên tục trong thời gian dài để có hiệu quả điều trị tốt nhất. 

Những lưu ý khi sử dụng cây mã đề

Tuy cây mã đề là loại dược liệu tốt cho sức khỏe, nhưng trong quá trình sử dụng loại thuốc này mọi người cũng cần lưu ý những điều sau để đảm bảo an toàn:

• Không nên để phụ nữ có thai, sản phụ đang cho con ý sử dụng cây mã đề để điều trị bệnh. 
• Không sử dụng dược liệu này cho trẻ dưới 10 tuổi, bởi chúng có công dụng lợi tiểu sẽ khiến trẻ nhỏ đái dầm và ban đêm.
• Người cao tuổi, người mắc các bệnh lý về thận, đường tiết niệu không nên sử dụng dược liệu này.
• Nên sử dụng các bài thuốc theo khuyến cáo của bác sĩ điều trị để phát huy hiệu quả tốt nhất.

Trên đây là những thông tin về cây mã đề cùng với các bài thuốc điều trị bệnh hiệu quả từ loại dược liệu này. Hi vọng sau bài viết này, mọi người sẽ có thêm những kiến thức hữu ích trong việc sử dụng mã đề nhằm mang lại hiệu quả cao nhất.